موسسه سنجش سپاهان ( احمد نورمحمدی )

کتاب داستان انسان و فناوری مملو از حکایت های جالب ، مهیج ، شگفت انگیز و بلندپروازانه است . حکایت هایی که شاید در زمان خود بیش تر شبیه رویا و یا افسانه بوده اند ، ولی پس از گذشت مدت زمان کوتاهی رنگ واقعیت پیدا کرده اند و خود به عامل بروز تحولات بزرگ در دیگر عرصه های حیات بشریت تیدیل شده اند. جالب است که فناوری توسط انسان ابداع می شود و در ادامه ، همان فناوری به طور مستقیم و یا غیر مستقیم از یک طرف منشاء بروز تحولات گسترده ای در حوزه های مختلف می گردد و از طرف دیگر نیاز به ایجاد یک فناوری دیگر را در وجود انسان شعله ور می کند . تاثیر متقابل انسان بر فناوری و فناوری بر انسان در سالیان اخیر روند شتابانی داشته است . بدون شک ، فناوری هایی که از آنها با عنوان فناوری های دیجیتال یاد می شود بیش ترین تاثیر را در زندگی انسان امروزی به دنبال داشته اند . فناوری هایی که جرقه های اولیه آن به چندین دهه قبل و ظهور کامپیوترهای شخصی برمی گردد . هم اینک ، فناوری های دیجیتال به درجه ای از رشد و بلوغ رسیده اند که امروزه شاهد ظهور و حضور این گونه فناوری های پیشرفته با سرعتی باور نکردنی در محیط پیرامون خود می باشیم . شاید استفاده از واژه انقلاب دیجیتال ، بهترین توصیف در این خصوص باشد که به ظهور سریع و فزاینده فناوری های مختلف دیجیتال و تاثیر آنها در عرصه های مختلف حیات بشری اشاره دارد .
صحبت از فناوری های مختلف دیجیتال  و قابلیت های آنها ، یک موضوع است و این که بدانیم و بتوانیم از این فناوری ها در کسب و کار موجود خود و یا ایجاد مدل های کسب و کار دیجیتال جدید استفاده کنیم ، موضوع دیگری است . مهم این است که هر کسب و کار مستقل از این که در چه صنعتی  فعالیت می کند ، بتواند با بکارگیری صحیح فناوری های دیجیتال در مسیر یک تحول بزرگ به درستی حرکت کند و با ایجاد یک تحول دیجیتال ، فلسفه وجودی و ماندگاری خود را تبین نماید . تحول دیجیتال یک ضرورت اجتناب ناپذیر است، ضرورتی که با رهبری مناسب ، برنامه ریزی و مدیریت صحیح ، می توان آن را به واقعیت تبدیل کرد .

 تحول دیجیتال چیست ؟   
 امروزه در اکثر همایش ها و مقالات داخلی و خارجی به دفعات با واژه تحول دیجیتال برخورد می کنیم . واژه ای که هر گوینده و یا شنونده ای بر اساس فرضیات و نوع نگاه خود آن را توصیف می نماید . تنها با شناخت دقیق تحول دیجیتال و اامات آن است که می توان به درستی سفر دیجیتال را هم با موفقیت آمیز آغاز کرد و هم به درستی و بر اساس نقاط هدف گذاری شده به سرانجام مطلوب رساند . در شکل 1 به برخی تعاریف و یا دیدگاه های ارایه شده در این خصوص اشاره شده است .


در خصوص تحول دیجیتال ، پرسش هایی متعددی مطرح می گردد . گرچه هدف این مقاله پاسخ به این پرسش ها نمی باشد ولی  لازم است به برخی از آنها و با هدف ایجاد یک فضای فکری مناسب جهت آشنایی بیش تر با ماهیت و ماموریت تحول دیجیتال اشاره گردد :

•  شرکت ها و سازمان  ها چگونه می توانند از روند شتابان فناوری های دیجیتال در کسب و کار خود استفاده کنند ؟
• چرا برخی شرکت ها در خصوص استفاده از فناوری های دیجیتال و تاثیر گذار در مدل کسب و کار خود موفق بوده اند و چرا دیگران موفق عمل نکرده اند ؟
• آیا با تمرکز محض بر فناوری های دیجیتال و استفاده از آنها در کسب و کار خود می توان امید به موفقیت و ایجاد یک تحول اساسی را داشت؟
• آیا می توان از نسخه های موفق تحول دیجیتال دیگران بدون توجه به  DNA سازمان خود استفاده کرد ؟
• آیا بدون وجود توانمندی های لازم ( از ابعاد مختلف ) می توان قدم در مسیر سفر تحول دیجیتال گذاشت ؟
• نقش رهبری تحول دیجیتال در موفقیت این گونه برنامه ها چیست ؟
• آیا تحول دیجیتال مستم یک تغییر نگرش بینادین نسبت به فضای کسب و کارها در هزاره سوم می باشد ؟
• نقش تحول دیجیتال در شکل دهی مدل های کسب و کار جدید ، چیست ؟
• آیا هدف تحول دیجیتال بهینه سازی فرآیندهای موجود یک کسب  و کار است ؟
• آیا هدف تحول دیجیتال افزایش سطح هوشیاری و یا هوشمندی یک کسب و کار در حوزه های متعددی نظیر فرآیند ها می باشد ؟
• مدل تعامل دنیای فیزیکی با دنبای دیجیتال در کسب و کارهای دیجیتال به چه صورت خواهد بود ؟
• تاثیر اینترنت اشیاء در تحول دیجیتال چیست ؟
• فناوری اطلاعات دارای چه نقش جدیدی در تحول دیجیتال می باشد ؟
• آیا فرهنگ حاکم بر یک سازمان و یکایک مدیران و کارکنان آن در موفقیت یک سفر دیجیتال تاثیرگذار می باشد ؟
• تاثیر تحول دیجیتال کسب و کارها  در اقتصاد دیجیتال یک کشور چیست ؟
• آیا تحول دیجیتال مستم تغییر نگرش اساسی نسبت به شیوه همکاری و مشارکت بین بنگاه های مختلف کسب و کار است ؟
• برای هدف گذاری  یک برنامه تحول دیجیتال و نیل به  موفقیت پایدار و در عین حال سریع ،  بر روی کدام قسمت از زنجیره ارزش کسب و کار می بایست متمرکز گردید ؟
•  آیا برای تحول دیجیتال نیازمند یک  هسته هوشمند می باشیم ؟
• نقش داده در تحول دیجیتال چیست ؟
• و پرسش های فراوان دیگر

کسب و کار دیجیتال مستم یک مدل کسب و کار دیجیتال است و یک مدل کسب و کار دیجیتال نیازمند یک پلت فرم دیجیتال است که خود از مجموعه ای از قابلیت های دیجیتال با بکارگیری مجموعه ای از فناوری های دیجیتال تشکیل می گردد . در شکل 2 ، ارتباط فوق نشان داده شده است .


حرکت بدون برنامه ، عدم آمادگی سازمانی ، عدم وجود قابلیت های دیجیتال در قالب یک پلت فرم دیجیتال از جمله مهمترین عواملی می باشند که می تواند یک برنامه تحول دیجیتال را با شکست مواجه نماید .

 خلاصه
 ما در عصر دیجیتال زندگی می کنیم . عصری که برای موفقیت در آن می بایست از ابزارها و سازوکارهای مختص به آن استفاده کرد چراکه نمی توان با یک نقشه قدیمی یک سرزمین جدید را کشف کرد .  بدیهی است به موازات رشد و تکامل فناوری ها و همچنین انتظارات جامعه ، کسب و کارها نیز می بایست شیوه عملیات ، رقابت و ایجاد مزیت رقابتی خود را تغییر دهند . فناوری های دیجیتال و نحوه استفاده موثر از آنها در کسب و کارهای موجود و ایجاد مدل های کسب و کار دیجیتال جدید، تعامل و یا همگرایی دنیای فیزیکی با دنیای دیجیتال از جمله مهم ترین اهداف یک برنامه تحول دیجیتال می باشد . برنامه ای که برای موفقیت در آن به توانمندی های مختلفی نیاز است . تحول دیجیتال یک ضرورت اجتناب ناپذیر است و هیچ سازمان و یا کسب و کاری در امان نخواهد بود . تا چند سال آینده ، بسیاری از کسب و کارهای موجود حذف و کسب و کارهای جدید مبتنی بر فناوری های دیجیتال شکل پیدا خواهند کرد و اقتصاد دیجیتال به مفهوم واقعی و کامل خود را به رخ خواهد کشید . توجه به عوامل انسانی و میزان تاثیرگذاری آنها در موفقیت یک برنامه تحول دیجیتال نیز بسیار حائز اهمیت می باشد .رهبری درست سفر دیجیتال و مدیریت تغییر و فرهنگ حاکم بر یک کسب و کار از جمله مهم ترین عوامل در موفقیت یک برنامه تحول دیجیتال می باشند . بدون شک ، داده و مدیریت راهبردی آن یکی از توانمندهای حیاتی در نیل به موفقیت یک برنامه تحول دیجیتال می باشد . چراکه موفقیت یک کسب و کار به شدت وابسته به میزان هوشمندی نسبت به همه چیز ( از مشتری گرفته تا رقبا و وضعیت بازار و . )  خواهد شد. در بخش دوم به سراغ نقش داده در تحول دیجیتال خواهیم رفت و با جایگاه آن در سفر دیجیتال آشنا خواهیم شد .